مورخین نوشته اند که خط عربی مخصوص قبيله بنی سام بود که از خط سامی اقتباس شده است از خط سریانی خط کوفی و بالاخره از خط کوفی خط نسخ و خطوط دیگری به وجود آمد که ما پس از این به شرح آنها خواهیم پرداخت. جمعی از محققین، تاریخ رواج خط در میان عربها را تا حدود یک قرن قبل از ظهور اسلام می دانند و می گویند که پیش از ظهور اسلام تجار عرب که به قصد تجارت به حیره (که بعدها نامش به کوفه تبدیل شد) مسافرت می کردند یک نوع خط را که به:

(السطر نجیلی) معروف بود از سریانی ها فرا گرفتند و آن را برای تحریر در حجاز معمول ساختند. در دوران بعثت حضرت رسول اکرم (ص) جماعتی از مردم قریش این خط را یاد گرفتند و نوشتن آن را در مکه و جزیرة العرب رواج دادند و چون این خط با حروف (کاف) در آخر نوشته ها در زینت کتیبه ها و مساجد و در روی سکه ها به کار رفت به خط کوفی مشهور شد. بعضی هم وجه تسمیه شهرت این خط را به کوفی چنین ذکر کرده اند که چون این خط از شهر کوفه ظهور کرد و به مکه و سایر نواحی مهاجرت نمود ، بدین سبب آن را کوفی خواندند.

عده ای از مورخین می گویند بازرگانان عرب هنگام مسافرت خود به شام نوعی خط متداول معروف را که نبطی بود و جهت نوشتن و نامه نگاری به کار برده می شد یاد گرفته و در بین طایفه اعراب حجاز آن را معمول ساخته و این خط همان خط آرامی است که بعدها در تحت قواعد بهتری تکمیل تر شده و به خط نسخ موسوم گردید. قدیم ترین اثری که از زبان و خط عربی به خط نبطی یافت شده کتیبه ای است که به سال (۳۲۸) سیصد و بیست و هشت میلادی بر سر قبر امری القیس شاعر شهیر عرب در المناره واقع در حیره نوشته و نقر شده و با ملاحظه و مطالعه آن استنباط می شود که این خط همان الفبائی است که اعراب جزیره العرب به واسطه مسافرت در اطراف ممالک مجاور و مردم متمدن تر از خود زمانی که به خط و زبان نبطی و سریانی آشنائی پیدا کردند زبان عربی خود را به خط نبطی نوشته اند که یادگار آن تاریخ است و این خط بعدها به دو قسم متمایز کوفی و نسخ در میان اعراب حجاز پیدا شد و از اینجاست که می گوید خط عربی یک قرن قبل از ظهور اسلام در ناحیه حیره متداول بوده است.

قدیم ترین اثری که به خط عربی تا کنون پیدا شده کتیبه ای است که یکی به سه زبان يوناني. سریانی و عربی در یمن است و تاریخ (512) پانصد و دوازده میلادی یعنی صد و ده سال پیش از هجرت و دیگری کتیبه ای است به دو زبان، یونانی و عربی موجود در یک معبد مسیحی واقع در حران.

این خط عربی شباهت فراوانی با ترکیب دو خط نبطی و سریانی دارد و روشن می نماید که خطوط عربی ابتدائی باید از آن دو خط مأخوذ و اقتباس شده باشد چنانکه به اندك تعمق و سنجش حروف خط عربی و نبطی این موضوع از روی شباهت آنها آشکار می گردد. خط عربی در قرون اولیه اسلامی خط کوفی بوده خط نسخ که خط متداول امروز عربی است (و به منزله مادر خطوط مشرق زمین است) در سده های بین دوازده تا پانزده میلادی از خط کوفی پدید آمد. دانشمندان قدیم اسلامی درباره وضع خط عربی اطلاعات دیگری هم به دست داده اند.

ابن الندیم در کتاب الفهرست و القلقشندی در کتاب صبح الاعشی گفته اند که واضعین خط عربی سه نفر به نام مرار بن مّرة. اسلم بن سدره، و عامر بن جدره. از اهالی شهر انبار واقع در ساحل فرات مغرب شهر بغداد بودند که در اشکال حروف و نقطه گذاری تغییراتی داده و تحولاتی در آن ایجاد کرده اند . به همچنین ابن الندیم گفته است که خط عربی ابتدا چهار نوع:

مکی. مدنی. بصری، و کوفی بوده است. هم او می نویسد اولین کسی که در صدر اسلام قرآن نوشت و به خوبی خط معروفیت داشت خالد بن ابوهیتاج بود و بشر بن عبدالملک مسیحی ساکن حیره را اول کسی معرفی کرده اند که خط عربی را به مکه انتقال داد که در آن جا، سفیان بن امیه و ابوالقیس عبدمناف و عمر بن الخطاب و معاویة بن ابوسفیان، این خط را آموختند و خط عربی نخست به ترتیب الفبائی نبود، بلکه به ترتیب حروف ابجد بود و ظاهراً ترتیب الفبائی را با رعایت تناسب و شکل حروف می توان حدس زد که اندکی قبل از ظهور اسلام صورت گرفته است.

القلقشندی در ترتیب حروف عربی می گوید که آن دو قسم است. مفرد. مزدوج و شرقیان و غربیان در ترتیب آن نیز اختلافی دارند، مفرد شرقی ها: اب ت ث ج ح خ د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک ل م ن ه و لا ی - مفرد نزد غربی ها: ا ب ت ث ح ج خ د ذ ر ز ط ظ ک ل م ن ص ض ع غ ف ق س ش ه و لا ی- مزدوج شرقی ها: ابجد، هوز، حطی، کلمن، سعفص، قرشت، ثخذ، ضظغ مزدوج نزد غربی ها به همان ترتیب فوق است با فرق کلمه آخر به این هئیت: ظغض. چنانکه مشروحاً خواهد آمد در ابتدای وضع خطوط برخی از حرف های ممائل فاقد نقطه بود و یک نوع نوشته می شد.

مثلا فرق مابین ب ت ث و چ ح خ و ر ز و د ذ و سرکش کاف مشکل بود ولی پس از این در صدد برآمدند حروف متشابه را با نقطه مشخص سازند و این امر در نیمه دوم سده اول هجری آغاز و بعدها کامل گردید و ما اکنون شرح بیشتری در این باره خواهیم داد.