آپلود عكس

کاربرد هود در لنزها (Lens Hood)

ممکن است برای کسانی که به تازگی علاقه مند به عکاسی شده اند این سوال مطرح شود که هود (Hood) که همراه با لنزها به خریداران ارایه می شود به چه کار می آید و چرا شکل آن در لنزهای مختلف، متفاوت است.

طراحی لنز اصولا برای جلوگیری از ورود نورهای نامطلوب و کاهش شراره نوری (Flare) است ولی تا حدی نیز قابلیت محافظت از لنز در برابر صدمات احتمالی را دارا می باشد.

هود لنز شبیه به یک لوله کوتاه است که از طریق حلقه رابط به ناحیه جلوی لنز متصل می شود. جنس آن معمولا از پلاستیک ضخیم است. هود را بیشتر برای دوربین هایی می سازند که قابلیت تعویض لنز دارند، مثل دوربین های DSLR و یا دوربین های بدون آینه (Mirrorless).

عملکرد هود در جلوگیری از برخورد پرتوهای نور یه سطح لنز

نحوه عملکرد هود

قرار دادن هود بر روی لنز کمک می کند تا از ورود پرتوهای نوری مزاحم که از سمت کناره های لنز به سطح شیشه ای آن برخورد می کنند و منجر به ایجاد شراره نوری یا فلیر (Flare) می شوند، جلوگیری به عمل آید.

اینها نورهایی هستند که برای ثبت تصویر مورد نیاز نیستند. نورهایی که با ایجاد شراره نوری (Flare) منجر به کاهش کنتراست و وضوح تصویر شده و معمولا به صورت شعاع های نورانی، لکه های رنگی و یا اشکال شبح مانند بر روی تصویر تشکیل می شوند.

برای جلوگیری از ایجاد شراره نوری، لازم است از تابش مستقیم نور از منبع نور (مثل خورشید یا یک فلاش) به شیشه عدسی لنزها ممانعت نمود. برای این کار سعی می شود که زاویه لنز با سوژه حتی الامکان با منبع نور در یک راستا نباشد.

در مواقعی که مسیر تابش منبع نور با مسیر دید دوربین زاویه می سازد، یعنی منبع نور در نواحی کناری لنز قرار گرفته است، هود می تواند از برخورد مستقیم پرتوهای نور به سطح شیشه لنز جلوگیری کند.

در سطح داخلی خیلی از هودها خصوصا انواع دایره ای آنها با نمد یا موادی شبیه به آن پوشیده شده است. این لایه باعث می شود تا جای ممکن نورهای ورودی در داخل هود انعکاس نیابند و به سطح شیشه لنز برخورد ننمایند.

کاربرد دیگری که هود دارد، محافظت از صدمات احتمالی به لنز است. این صدمات می تواند از انواع خفیف آن مثل برخورد انگشت به سطح لنز و باقیماندن چربی آن بر روی لنز باشد که زحمت پاک کردن سطح لنز را بدنبال خواهد داشت و یا صدمات بزرگتری همچون وارد شدن ضربه به لنز و یا شکستن عناصر جلوی لنز را شامل گردد. در این موارد اگر بر روی لنز هود نصب شده باشد می تواند ریسک برخورد یا خراشیدگی سطح جلوی لنز را کاهش دهد.

هودهای مورد استفاده در لنز های واید از طول کمی برخوردارند و به همین دلیل اثر محافظتی آنها ناچیز است. بر عکس در لنزهای با فاصله کانونی بلند تر از هودهای بلندتری نیز استفاده می شود. این هودها می توانند ناحیه جلوی لنز را از باران و گرد و خاک نیز محافظت کنند.

عموم هودها را می توان بطور برعکس بر روی لنز قرار داد. در این حالت هود بر روی استوانه بدنه لنز قرار می گیرد. این خاصیت کمک می کند که حمل و نقل آنها بر روی لنز آسان تر شود و بتوان آنها را با لنز به راحتی جابجا نمود

انواع هود از نظر شکل ظاهری

بر اساس نوع لنز و فاصله کانونی آن، شرکت های سازنده لنز، هودهایی با اشکال مختلف تولید می کنند. شایع ترین انواع آنها را در اینجا بررسی می نماییم:

1) هود گلبرگی (Petal lens hood)

هود گلبرگی (Petal lens hood) یا هود لاله ای (Tulip lens hood) در لنزهای واید و خیلی از لنزهای زوم (Zoom) که دارای فواصل کانونی کوتاه هستند استفاده می شود.

با توجه به شکل خاص این نوع هودها، لازم است که بطور صحیح بر روی لنز بسته شوند. بطوریکه قسمت بازتر و فراخ تر هود در محور افقی دوربین قرار گیرد.

شکل گلبرگی این نوع هودها به گونه ای است که شکاف هایی منحنی شکل بر روی لبه آن وجود دارد بطوریکه قسمت های بالا و پایین لبه هود بلندتر از قسمتهای کناری آن است. این موضوع در لنزهای با فاصله کانونی کم که دارای میدان دید وسیع تری هستند مهم می باشد. زیرا سطح سنسور دوربین به شکل مستطیل افقی است و اگر لبه های کناری هود به بلندی لبه های بالایی آن باشد ، در کناره های تصویر جلوی دید لنز را می گیرد و لبه های هود در گوشه های تصویر دیده شود و در نهایت سایه های سیاهی به نام وینتینگ (Vignetting) در گوشه های عکس تولید می کند. به همین علت در لنزهای واید از هودهای دایره ای شکل که لبه های آن در تمام جهات به یک اندازه است استفاده نمی شود زیرا در این حالت هود می تواند در تصویر نهایی وینتینگ ایجاد کند.

در لنزهای زوم (Zoom) که دارای فواصل کانونی کوتاه می باشند نیز از هودهای گلبرگی استفاده می شود به این دلیل که وقتی لنز بر روی نواحی واید تر لنز تنظیم می شود (Zoom out) هود بتواند نورهای نامطلوب را پوشش دهد بدون اینکه در قاب تصویر دیده شود.

چند نمونه هود لنز از نوع گلبرگی برای لنزهای وایدانگل و زوم

2) هود گرد یا دایره ای (Round lens hood)

هود های گرد یا دایره ای (Round lens hood) شبیه به یک استوانه یا لوله هستند که یک طرف آن کمی بزرگتر است. عموما در در لنزهای پرایم (تک کانونی یا Prime ) و لنزهای با فاصله کانونی بلند (تله فوتو) استفاده می شوند و کمتر در لنزهای زوم (Zoom) بکار می روند. در لنزهای با فاصله کانونی بلند به دلیل اینکه زاویه دید لنز باریک است، اندازه بلندی لبه هود در نواحی بالا و پایین و کناری لنز بر روی ورود نور خیلی تفاوت محسوسی ایجاد نمی کند بنابراین طراحی هودهای این نوع لنزها معمولا به شکل گلبرگی نمی باشد و به صورت هودهای دایره ای ساخته می شوند.

چند نمونه هود لنز از نوع دایره ای برای لنزهای پرایم و تله فوتو

3) هود مربعی یا چهارگوش (Square lens hood)

هود های چهارگوش (Square lens hood) معمولا در لنزهای با فاصله کانونی کوتاه (واید) استفاده می شوند. این هودها کاربردی شبیه به لنزهای دایره ای دارند با این تفاوت که گوشه های مربعی آنها باعث می شود که سایه هود در تصویر نهایی دیده نشود.

از طرفی با توجه به اینکه سطح لنز ها دایره ای است و سنسور، مستطیل شکل می باشد، هنگامی که هود دایره ای بر روی لنز نصب می شود قسمتی از فضای هود در بالا و پایین و همچنین در طرفین اضافی است و می تواند نورهای اضافی از آنجا به دوربین وارد شود. با طراحی چهاگوش هود، سعی شده است تا این فضاهای اضافی در داخل هود حذف شود و کنترل بیشتری بر روی نورهای نامطلوب ایجاد گردد.

از مشکلات هودهای چهارگوش جاگیر بودن آنهاست و حمل و نقل آنها مثل لنزهای دایره ای (یا گلبرگی) راحت نیست. لنزهای دایره ای به راحتی به صورت برعکس بر روی لنز بسته می شوند و جای زیادی در کیف دوربین اشغال نمی کنند.

هود چهارگوش بیشتر در دوربین های فیلمبرداری استفاده می شود و در دوربین های عکاسی کمتر بکار می رود.

در چه مواقعی از هود استفاده می شود

در مواقعی که خورشید و یا هر منبع نوری در نواحی کناری دوربین قرار گرفته اند استفاده از هود بسیار مفید است و برعکس وقتی منبع نور در سمت دوربین و در ناحیه پشت میدان دید لنز قرار گرفته است و نور آن مستقیما به لنز برخورد نمی کند، نیازی به هود نمی باشد.

ولی عکاسان حرفه ای معمولا در اکثر مواقع یک هود بر روی لنز دوربین خود دارند. در مواردی ممکن است در صحنه، اجسام براقی وجود داشته باشد که نور را با شدت به سمت لنز بازتاب نمایند، در این صورت اگر مسیر بازتابش نور و مسیر دید دوربین در یک راستا نباشد، ممکن است با استفاده از هود بتوان از بازتابش شدید نور به داخل لنز جلوگیری نمود.

خیلی از عکاسان حرفه ای عقیده دارند که تا جای ممکن از هود استفاده شود. یکی از دلایل آن این است که به جز در موارد عکاسی های خاص مثل ماکروگرافی که ممکن است در مواردی استفاده از هود منجر به کاهش نور صحنه شود، عموما وجود هود بر روی لنز اگر مفید هم نباشد، زیانی نیز برای ثبت تصویر نخواهد داشت و گاهی ممکن است حتی از ورود نورهای ضعیف و نامحسوسی که اثرات نامطلوبی بر رنگ و کنتراست تصویر دارند نیز جلوگیری نماید.همچنین وجود هود بر روی لنز می تواند به محافظت لنز کمک کند و از بعضی صدمات احتمالی به لنز جلوگیری نماید.

از طرف دیگر حمل همیشگی هود با لنز دوربین باعث می شود هیچوقت آن را فراموش نکنید. توجه کنید که نگهداری جداگانه هود در هنگام جابجایی تجهیزات عکاسی گاهی سخت می شود، درحالیکه وقتی به لنز متصل است این کار راحت تر انجام می پذیرد.

ممکن است این تصور وجود داشته باشد که کاربرد هود تنها در هنگام عکاسی در محیطهای بیرونی (Outdoor) است. ولی این تصور صحیحی نمی باشد. استفاده از هود در محیط های داخلی (Indoor) بسیار مهم است زیرا در اغلب موارد منابع نوری همچون پنجره، نورهای استودیویی یا لامپ های روشنایی در این محیط ها وجود دارند و استفاده از هود می تواند به جلوگیری از بازتاب نامطلوب پرتوهای نوری و ایجاد شراره نوری کمک کند.

مواردی که نباید از هود استفاده شود

• در هنگام عکاسی با دوربین هایی که دارای فلاش سرخود (Built in) می باشند ممکن است استفاده از هود، قسمتی از دامنه تابش نور فلاش را مسدود نماید و سایه ای بر روی صحنه ایجاد کند. گاهی این مشکل در خصوص فلاش های خارجی (External) نیز که بر روی دوربین نصب می شوند اتفاق می افتد. در این موارد، هر چه محل قرار گیری فلاش نسبت به دوربین فاصله بیشتری داشته باشد، میزان سایه ایجاد شده در تصویر نیز کمتر خواهد بود. بنابراین همزمان با فلاش بهتر است از هود استفاده نشود و اگر قصد داشتید که از هود استفاده کنید، توصیه می شود از یک فلاش خارجی (اکسترنال) که فاصله مناسبی تا دوربین داشته باشد استفاده گردد. گاهی لازم است با استفاده از رادیوفلاش یا سیم های رایط، فلاش اکسترنال را از دوربین دور نمود تا نور آن بر روی تصویر سایه ایجاد نکند.

  سایه ایجاد شده توسط هود در هنگام استفاده از فلاش دوربین در مقایسه با فلاش خارجی (اکسترنال)
  • در عکاسی ماکرو در مواقعی که سوژه خیلی به لنز نزدیک می شود، وجود هود ممکن است باعث مزاحمت و یا جلوگیری از رسیدن نور کافی به صحنه باشد.

  • هنگام استفاده از فیلترهای پلاریزه (Polarizing filter) اگر هود را بر روی لنز قرار دهید، چرخاندن حلقه تنظیم فیلتر دشوار یا حتی غیرممکن خواهد شد. بنابراین استفاده از هود در این موارد توصیه نمی شود. البته در بعضی از هودها دریچه ای تعبیه شده است که قابل باز شدن است و اجازه می دهد از طریق آن حلقه تنظیم فیلتر پلاریزه در دسترس قرار گیرد و امکان تنظیم آن وجود داشته باشد.

یک نمونه هود که دارای دریچه کشویی است .

نکات قابل توجه برای استفاده از هود

شرکت های سازنده لنز، در بعضی محصولات خود، هود را همراه با لنز می فروشند و در بعضی محصولات لنز را به تنهایی ارائه می دهند و لازم است هود را بطور جداگانه تهیه نمود.

هنگام تهیه و استفاده از هود دقت کنید هود مورد نظر برای فاصله کانونی لنز شما مناسب باشد. هود توصیه شده از طرف شرکت سازنده لنز بهترین گزینه خواهد بود.

هنگام استفاده از هود بایستی دقت نمود که بطور صحیح در جلوی لنز نصب گردد. در صورتیکه حلقه اتصال آن کامل جا نیفتد می تواند منجر به ایجاد سایه در کناره های تصویر گردد.

توصیه می شود وقتی هود را به صورت برعکس بر روی لنز بسته اید اقدام به عکاسی نکنید، زیرا در این حالت دسترسی به حلقه های تنظیم فوکوس و زوم لنز مشکل شده و نیز با توجه به اینکه دست نمی تواند به خوبی لنز را نگهدارد، تسلط بر کنترل دوربین بر روی دست کاهش می یابد.